Ανυποψίαστη για τις μελλοντικές εξελίξεις, μια μεγάλη κοινότητα αδιαμφισβήτητης ελληνικότητας έζησε και άνθισε στο παρελθόν στη σημερινή γειτονική χώρα. Ζει ακόμη υπό απερίγραπτα δυσχερείς συνθήκες σ᾿ εκείνη την ελληνική γη, η οποία τις τελευταίες δεκαετίες ατύχησε να θεωρείται από άλλους μεν περιοχή ξένη προς την ιστορία της και το ιστορικό της όνομα, από άλλους δε τμήμα μιας ευρύτερης ομώνυμης σλαβικής χώρας.

Έλληνες γηγενείς και πρόσφυγες, αστοί και νομάδες, Σλαβόφωνοι, Βλάχοι και Σαρακατσάνοι, οι πραγματικοί Μακεδόνες, φοβισμένοι από το στυγνό καθεστώς υπό το οποίο ζουν και απογοητευμένοι από την αδιαφορία του ελληνικού κράτους που τους αγνοεί, περιμένουν καρτερικά το τέλος ή την αρχή μιας μεγάλης ελληνικής πορείας, εις πείσμα όσων επέλεξαν να σχεδιάζουν την ιστορία σε διπλωματικές τράπεζες διαπραγμετεύσεων ερήμην των πραγματικών πρωταγωνιστών.

Έτσι ο αληθινός ελληνικός βορράς, το Μοναστήρι και το Μεγάροβο, το Κρούσοβο και η Γευγελή, η Αχρίδα και η Στρώμνιτσα θα παραμείνουν (για πόσο ακόμη;) μακρινή ανάμνηση για τους Μακεδόνες και άγνωστη χώρα για τους πολιτικούς και πνευματικούς μας ταγούς.