Μεγάλο μέρος της Αρχαιολογικής Εταιρείας (1859-1894) κυριαρχείται από την προσωπικότητα του Γραμματέως της Στεφάνου Κουμανούδη, ο οποίος έδωσε, πρώτος, μορφή και σκοπό στην Εταιρεία και στην ελληνική αρχαιολογία. Παρά το γεγονός ότι ενωρίς ο Κουμανούδης είχε τύχει καθολικής αναγνώρισης, ως πνευματική και επιστημονική μορφή, ο βίος του και το έργο του δεν είχαν εξεταστεί όπως άρμοζε. Η έρευνα των χειρογράφων καταλοίπων του, που έγινε εντολή και δαπάνη της Αρχαιολογικής Εταιρείας κατά τα έτη 1990-1993, φανέρωσε νέα στοιχεία για τις πολιτικές και κοινωνικές του απόψεις, τη στάση του απέναντι σε σημαντικά ζητήματα του τόπου και τη γνώμη του για τους συγχρόνους του. Η Αρχαιολογική Εταιρεία ετίμησε τον τέταρτο Γραμματέα της με το σχηματισμό του Αρχείου των καταλοίπων του, την επανέκδοση του έργου του «Αττικής Επιγραφαί Επιτύμβιοι» και με δημοσιεύματα. Με την παρούσα μελέτη της κυρίας Σοφίας Ματθαίου, που εκδίδεται με τη συμπλήρωση εκατονταετίας από τον θάνατο του Στεφάνου Κουμανούδη, συμβάλλει στη γνώση της ιστορίας της ελληνικής αρχαιολογίας και της κοινωνίας του 19ου αιώνα, και προσφέρει συνάμα εκτεταμένο απάνθισμα από τα κατάλοιπά του, χρήσιμο βοήθημα για τους ιστορικούς της νεώτερης Ελλάδος. (ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)