Είτε εκδηλώνεται υπό τη φασιστική παραλλαγή της, η παρουσία της άκρας δεξιάς - ξενόφοβης ή απροκάλυπτα αντισημιτικής και ρατσιστικής - είναι μόνιμο δεδομένο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της μεταπολεμικής Ευρώπης: ανάλογα με τις συνθήκες και την προσωπικότητα των ηγετών της, ενόχλησε ή ευνόησε τα κλασικά κόμματα. Πότε χρησίμευε σαν σκιάχτρο και πότε σαν φυτώριο ιδεών. Σήμερα είναι ικανή να στρατοπεδεύσει προ των πυλών ορισμένων κυβερνήσεων και να διαταράσσει, λίγο έως πολύ σοβαρά, το δημοκρατικό παιχνίδι. Το βλέμμα του ιστορικού είναι απαραίτητο για να συλλάβουμε, στο πλαίσιο μιας μακράς χρονικής περιόδου (από το 1945 και εντεύθεν) και σε έναν γεωγραφικό χώρο εκτεταμένο (το σύνολο της ηπείρου μας), τις ανοδικές και καθοδικές κινήσεις ιδεών και οργανώσεων οι οποίες έχουν ως κοινό παρονομαστή την απόρριψη της ανθρωπιστικής κληρονομιάς του Διαφωτισμού. Η ιστορική έρευνα του Pierre Milza, ειδικού μελετητή του φασισμού και του ναζισμού, φωτίζει κατά τρόπο απρόσμενο το πρόσφατο παρελθόν μας και μας παρέχει υλικό για να στοχαστούμε για το μέλλον μας.