Ένα κρυπτογραφημένο μήνυμα που φτάνει στα χέρια του Σέρλοκ Χόλμς και μια φρικτή δολοφονία που γίνεται σε ένα χωριό του Σάσεξ αποτελούν τα πρώτα γεγονότα αυτού του σκοτεινού και εξαιρετικά δυνατού μυθιστορήματος του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, όπου διαδραματίζεται μια τρομερή μάχη του «ανίκητου» διώκτη του εγκλήματος, του καθηγητή Μοριάρτι.
Κεντρικό στοιχείο του μυθιστορήματος αποτελεί η ιστορία και η δράση της τρομοκρατικής και εγκληματικής συμμορίας που σκορπά τον τρόμο και τη φρίκη σε μια κοιλάδα ορυχείων της Αμερικής. Στο τέλος όμως αυτής της αστυνομικής ιστορίας, το γεγονός που αναγκάζει τον Χόλμς να χάσει την ετοιμότητα και την ευστροφία του πνεύματός του, είναι το τρομερό χτύπημα του καθηγητή Μοριάρτι, ο οποίος σ' αυτή τη συγκεκριμένη συνάντησή του με τον Σέρλοκ Χολμς κρατά για τον εαυτό του το προνόμια του τελευταίου γέλιου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)