Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ για την επιστημονική, τη διπλωματική και πολιτική δραστηριότητα του Ιωάννη Καποδίστρια είναι τεραστία, όπως είναι γνωστό, και το επισημαίνω και σε άλλες μελέτες μου. Για τον άνθρωπο Καποδίστρια όμως, τα σχετικά δημοσιεύματα είναι ελάχιστα και ελλιπή. Στην ξένη μάλιστα βιβλιογραφία -όπως άλλωστε είναι κατανοητό- η τόσο σημαντική αυτή πλευρά του μεγάλου αυτού ανθρώπου είναι άγνωστη. Την καθαρώς ανθρώπινη πλευρά του χαρακτήρα του, που είναι όμως συγκλονιστική και άμεσα συνδεδεμένη με το όλο πρωτοποριακό και "μυθικό" έργο του, την σκέπαζε η σιωπή ή και η σκόπιμη παρανόηση, ακόμα και η παραποίηση. Ο Δημήτριος Αρλιώτης, ο νεανικός του φίλος και από τους πρώτους βιογράφους του, είχε αφιερώσει μερικές σελίδες και στον άνθρωπο Καποδίστρια. Δεν γνώριζε όμως τις δικές του γραπτές μαρτυρίες, του Καποδίστρια, τις εξαιρετικά αποκαλυπτικές, για τον ίδιο του τον εαυτό. Παραθέτει τις δικές του κρίσεις για τον άνθρωπο Καποδίστρια, ενώ δεν γνώριζε τον άνθρωπο-αποκάλυψη, όπως εύστοχα τον είχε χαρακτηρίσει η διάσημη Δωροθέα Lieven, η γυναίκα του Ρώσου πρέσβη στο Λονδίνο. Ο άνθρωπος-αποκάλυψη αποκαλύπτεται κυρίως από τις δικές του "αποκαλυπτικές" γραπτές μαρτυρίες. Από τα 176 Γράμματα προς τον Πατέρα του, που τα δημοσίευσε σε μετάφραση από την ιταλική ο Πολυχρόνης Ενεπεκίδης το 1972, τα οποία, ευτυχώς, είχε διαφυλάξει η απόγονός του, από τον αδελφό του Γεώργιο, Μαρία Δεσύλλα-Καποδίστρια. Και από τις ακόμη πιο προσωπικές και συγκλονιστικές επιστολές του προς τη Ρωξάνδρα Στούρτζα, τη μοναδική γυναίκα που αγάπησε, οι οποίες δημοσιεύτηκαν στη "Νέα Ημέρα Τεργέστης" το 1901. [...] Τούτο το βιβλίο -λόγω του λεπτού και ευαίσθητου θέματος που εξετάζει, με βάση τις εκδεδομένες και ανέκδοτες πηγές- θα μελετηθεί από μεγάλο αριθμό ανθρώπων με πνευματικά διαφέροντα και όχι μόνον από τους ειδικούς επιστήμονες. Το ευχάριστο δε και ελπιδοφόρο γεγονός ότι και το καθαρώς επιστημονικό σύγγραμμά μου "Ιωάννης Καποδίστριας. Ο Άνθρωπος - Ο Διπλωμάτης", που πρωτοεκδόθηκε το 1978 και βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, και με μικρές έκτοτε συμπληρώσεις επανεκδόθηκε εφέτος το 1996 για δέκατη φορά σε χιλιάδες αντίτυπα, με έχει πείσει ότι ο ελληνικός λαός αναζητεί έναν νέο Καποδίστρια. Με τούτο το βιβλίο δίνεται η δυνατότητα σε ακόμη μεγαλύτερο κύκλο ανθρώπων, που αγαπούν την ιστορία και αναζητούν έναν Κυβερνήτη του ύψους και του ήθους του Καποδίστρια, να μάθουν περισσότερα, και κατά τρόπο επιστημονικά και ιστορικά αμερόληπτο και αδιάψευστο, για το τεράστιο έργο του. Είναι αυτονόητο ότι σε τούτο το βιβλίο η εξιστόρηση των γεγονότων αναφέρεται μονάχα στη διπλωματική σταδιοδρομία του, εκτός από τα νεανικά του χρόνια. Και τούτο γιατί σταματά και η παράλληλη πορεία της ζωής του με τη Ρωξάνδρα Στούρτζα. Το τεράστιο κυβερνητικό του έργο -που ετοιμάζεται βάσει, κυρίως, ανεκδότων πηγών- θα δώσει τη δυνατότητα της γνωριμίας όλων μας με την αποκαλυπτική και συγκλονιστική αυτή πλευρά του ανθρώπου-αποκάλυψη.